หลังการประชุม BRICS ที่เมืองคาซาน ประเทศรัสเซีย ซึ่งมี 4 ประเทศคืออินโดนีเซีย มาเลเซีย ไทย และเวียดนามสมาชิกอาเซียนอยู่ในรายชื่อรอเข้าร่วม ความสำคัญของอาเซียนกลับถูกลดทอนลงอย่างชัดเจน
BRICS เป็นกลุ่มความร่วมมือระหว่างประเทศที่ประกอบด้วยสมาชิก 5 ประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่ที่มีการเติบโตสูง ได้แก่ บราซิล, รัสเซีย, อินเดีย, จีนและแอฟริกาใต้ มีเป้าหมายในการเสริมสร้างความร่วมมือทางเศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรมระหว่างประเทศสมาชิก รวมถึงการสร้างบทบาทที่แข็งแกร่งในเวทีโลกเพื่อถ่วงดุลอำนาจกับกลุ่มประเทศพัฒนาแล้ว
ไม่เพียงเพราะเป้าหมายของ BRICS มาแทนที่แนวคิดของอาเซียนเท่านั้น แต่ยังเกิดจากข้อจำกัดภายในของอาเซียนที่ทำให้ขาดความยืดหยุ่นในการปรับตัว
อาเซียนก่อตั้งขึ้นเมื่อ 57 ปีที่ผ่านมา โดยอินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และไทยโดยมีจุดประสงค์เพื่อสร้างสันติภาพและเสถียรภาพในภูมิภาค ท่ามกลางบริบทของสงครามเย็น
แม้ในอดีตจะประสบความสำเร็จในการรักษาความมั่นคงและความร่วมมือระหว่างประเทศสมาชิก แต่ข้อจำกัดในหลักการ “ไม่แทรกแซงกิจการภายใน” และความพยายามสร้างความเข้าใจร่วมกันผ่านแนวทางที่ค่อนข้างเฉื่อยชาทำให้เกิดความไม่สามารถจัดการปัญหาสำคัญ เช่น สถานการณ์ในเมียนมาร์ และความขัดแย้งต่างๆ ภายในภูมิภาคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ในขณะที่ BRICS ตั้งอยู่บนแนวคิดที่เน้นการสร้างพันธมิตรเศรษฐกิจและการทูตที่แข็งแกร่งและมีบทบาทในเวทีโลกมากขึ้น
สมาชิกของกลุ่มนี้ครอบคลุมประชากรโลกถึง 57% และมีขนาดเศรษฐกิจที่ใหญ่กว่า G7 การเข้าร่วมการประชุมของผู้นำหลายประเทศในกลุ่มภาคใต้ สะท้อนถึงความต้องการเวทีที่สามารถสร้างความร่วมมือด้านเศรษฐกิจและการเมืองที่เสริมบทบาทให้กับประเทศเหล่านี้ในระดับโลก
อาเซียน ซึ่งนำโดยมาเลเซียในปี 2025 ยังต้องเผชิญความท้าทายในการสร้างฉันทามติท่ามกลางความหลากหลายทางมุมมองของประเทศสมาชิก สมาชิกอาเซียนบางส่วนได้กลายเป็นบริวารของจีน ในขณะที่สิงคโปร์ยืนยันว่ามีความสัมพันธ์อันแข็งแกร่งกับสหรัฐอเมริกา ร่วมกับฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ไทย และเวียดนาม มองว่าความคลุมเครือทางยุทธศาสตร์ในระดับหนึ่งเป็นตำแหน่งที่ปกป้องผลประโยชน์ของชาติได้ดีที่สุด
ดังนั้น BRICS คือแนวทางในอนาคต ซึ่ง BRICS น่าจะมีอิทธิพลในนโยบายต่างประเทศมากกว่าการพิจารณาฉันทามติอาเซียนใดๆ ซึ่งไม่มีอยู่จริง
ทั้งนี้ การแข่งขันทางอำนาจระหว่างจีนและสหรัฐฯ รวมถึงการซ้อมรบร่วมกับประเทศมหาอำนาจ ทำให้อาเซียนต้องหาจุดสมดุลระหว่างการสนับสนุนและการป้องกันประเทศจากอิทธิพลภายนอก
ขณะที่ BRICS สร้างความสัมพันธ์ที่เข้มแข็งระหว่างประเทศสมาชิกและสนับสนุนการยึดมั่นในกฎหมายระหว่างประเทศตามกฎบัตรสหประชาชาติ อาเซียนจะต้องพิจารณาวิธีการที่จะรักษาความสำคัญและบทบาทของตนในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิกให้ทันสมัยและตอบโจทย์ยุทธศาสตร์ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
https://www.eurasiareview.com/05112024-why-brics-will-be-the-death-knell-of-asean-analysis
